Gdy za oknem zaczyna robić się ciepło, przybywa miłośników spacerów. Miejsca takie jak parki czy lasy są chętnie wybierane na przechadzki. Niestety wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się ryzyko ugryzienia przez kleszcze. Czasami można sobie nawet nie zdawać sprawy, że coś takiego miało miejsce, dopóki nie wystąpi rumień. Te małe zwierzęta nie zawsze zostają na skórze, dlatego nigdy nie powinno się bagatelizować żadnych śladów i posiadać podstawową wiedzę o tym, jak rozpoznać rumień po kleszczu. Rumień po ugryzieniu kleszcza nazywany jest wędrującym ze względu na możliwość przemieszczania się w różne miejsca na ciele. Jak wygląda? To pytanie dosyć często zadają sobie osoby, które miały styczność z kleszczem i szukają objawów zakażenia. Rumień przypomina tarczę strzelniczą, co odróżnia go od innych wysypek. Może się rozrosnąć nawet do 30 cm. W środku zazwyczaj znajduje się czerwona plamka będąca śladem po ugryzieniu, wokół widnieje okrąg niezmienionej skóry, a za nim kolejny, jednak tym razem czerwony. W miarę rozrastania się może zmieniać swój wygląd. Niestety nie zawsze jest tak oczywisty w rozpoznaniu. Zdarza się, że przypomina zwykłego siniaka bądź wysypkę. Dlatego ważne, aby obserwować miejsce po ugryzieniu kleszcza oraz całą skórę. W jakim czasie występuje rumień? Rumień po ugryzieniu kleszcza występuje zazwyczaj od 3 do 30 dni od zakażenia. Gdy taki rumień pojawi się na ciele, oznacza to zakażenie boreliozą. Nie należy czekać, aż sam zniknie, tylko udać się do lekarza, który postawi diagnozę. Oczywiście, po pewnym czasie nie pozostanie śladu po rumieniu. Zazwyczaj trwa to parę tygodni, jednak zakażenie zostaje i nieleczone będzie eskalować. Dlatego posiadając wiedzę, jak rozpoznać rumień po kleszczu, należy zareagować. Rumień po kleszczu – co robić w przypadku zauważenia go? Przede wszystkim należy udać się do lekarza. Nie należy czekać, aż rumień sam zniknie. Wczesne rozpoznanie choroby pozwala na wyleczenie. Zazwyczaj badania stwierdzające boreliozę robi się po 3-4 tygodniach od ugryzienia kleszcza. Wcześniej wynik może wyjść nieprawidłowy, gdyż przeciwciała mogły się jeszcze nie wykształcić. Do badań wykorzystuje się płyn surowiczy i płyn mózgowo-rdzeniowy. Lekarz bierze pod uwagę zarówno wyniki badań, jak i objawy chorobowe i nie zawsze wdraża leczenie. Najczęściej polega ono na antybiotykoterapii trwającej nawet 28 dni, pozwalającej na całkowite wyleczenie. Rumień — czy zawsze oznacza boreliozę? W większości przypadków rumień po kleszczu oznacza zakażenie boreliozą. Jednak czasami może być wywołany alergią. W takim przypadku występuje w niedługim czasie po ugryzieniu. W przypadku boreliozy występują również inne objawy oprócz skórnych. Do pierwszych można zaliczyć wszystkie symptomy grypopodobne, jak: bóle mięśni,osłabienie,ból głowy,gorączka,dreszcze,powiększenie węzłów chłonnych. Wiedząc, jak wygląda rumień po kleszczu, można wstępnie określić, czy istnieje ryzyko zakażenia. Jeżeli w niedługim czasie od wycieczki do lasu wystąpił u Ciebie rumień i źle się czujesz, to niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem. Mogą ci się spodobać również Zbyt szybkie wzrastanie dziecka, niewłaściwa pielęgnacja w okresie stawiania pierwszych kroków... Mówi się, że ciąża to jeden z najpiękniejszych okresów w życiu młodych rodziców. Tak faktycznie... Wydawać by się mogło, że kleszcze to jedynie drobne pajęczaki, które nie wyglądają zbyt groźnie...

W lesie można spotkać różne owady podobne do kleszcza. Nie wszystkie są niebezpieczne, ale niektóre wypijają naszą krew. Kleszcz ze skrzydełkami, znany jako strzyżak jeleni, jest jednym z nich. Z niniejszego artykułu dowiecie się jak odróżniać latające kleszcze od tych właściwych i czym grozi ich szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o kleszczach. Strzyżak jeleni – charakterystyka Jak wygląda strzyżak sarni Kleszcz ze skrzydełkami ma różne nazwy. Najbardziej profesjonalna to strzyżak jeleni, można się też spotkać z określeniami strzyżak sarni lub wesz jelenia. Mimo potocznej nazwy nie jest spokrewniony z kleszczami. Nie jest to pająk ani pajęczak. Należy do rzędu muchówek tak jak meszki, mucha końska i podobne owady. Charakterystyczną cechą strzyżaka jeleniego jest spłaszczone ciało, wydłużone skrzydełka i masywna przednia część. Różnica między tylną i przednią częścią ciała jest odwrotna niż u kleszcza. U strzyżaka sarniego odwłok jest mniejszy i wydłużony. Kleszcz, zwłaszcza po wypiciu krwi, ma ogromny odwłok i maleńkie nóżki. W zależności od stadium życia strzyżak ma odwłok zakryty błoniastymi skrzydłami lub bezzskrzydły. Wynika to ze zdolności do zrzucania skrzydeł, kiedy robak znajdzie żywiciela. Strzyżak jest też wyraźnie jaśniejszy od kleszcza. Ma brunatną barwę. Dorasta do 5-6 mm długości. Na ciele znajdują się szczeciny, ale osoba obserwująca owada w lesie prawdopodobnie ich nie dostrzeże. Cykl życiowy Naturalnym środowiskiem strzyżaka jeleniego są lasy strefy umiarkowanej (w tym Polska). Zamieszkuje wszystkie obszary zalesione tej strefy, jeżeli może znaleźć żywicieli. Docelowo są to jeleniowate i łosie, ale czasem również inne ssaki leśne. Człowiek jest przypadkowym żywicielem. Chociaż jest znany jako kleszcz ze skrzydełkami, to nie używa ich przez całe życie. Po znalezieniu właściwego żywiciela strzyżak sarni zrzuca skrzydła i zaczyna funkcjonować na ciele ssaka tak jak wesz. Kopuluje tu i rozmnaża się. Samica wydaje na świat larwy, bezpośrednio z jajeczek dojrzewających w jej ciele (20-30 jaj). Należy więc do zwierząt jajożyworodnych. Larwa rodzi się w futrze żywiciela i spada, by przejść przepoczwarzenie i znaleźć następną ofiarę. Jedną z cech charakterystycznych strzyżaka jest to, że nie atakuje pojedynczo. Najczęściej są to chmary owadów. Pod tym względem przypomina inne muchy w lesie, a szczególnie meszki. Czy ugryzienie strzyżaka jest niebezpieczne? Ugryzienie – co wiemy na pewno Chociaż ugryzienie strzyżaka jest nieprzyjemne tak jak muchy końskiej, pająka czy komara, to nie trzeba panikować. Przede wszystkim nie jesteśmy żywicielami tych owadów. Nie ma obawy, że zostaną na naszym ciele przez dłuższy czas. Na szczęście nie musimy się też obawiać ataku ze strony larwy. Niestety, jak w przypadku innych much w lesie, ich ukąszenia mają pewne konsekwencje. Co zrobić kiedy zostaniemy ugryzieni przez strzyżaka jeleniego, po czym poznać, że zostaliśmy ukąszeni przez strzyżaka jeleniego Wiadomo na pewno, że wywołują nieprzyjemną reakcję skórną. Po ugryzieniu pojawia się swędząca grudka. Ponieważ zwykle atakuje gromada latających kleszczy, to śladów po ukąszeniu może być więcej. Najgorzej, jeżeli owady dostaną się pod powieki, do uszu czy nosa. Wówczas trudnej poradzić sobie z krostkami. Ślady ugryzienia kleszczy ze skrzydłami mogą zostać na ciele nawet do trzech tygodni od spotkania z tym robakiem. W rzadkich przypadkach pozostają nawet do roku od ukąszenia. Potwierdzono też pojawianie się reakcji alergicznych o różnym natężeniu. Najmniej groźne są zmiany rumieniowe. Jednak zdarzały się też duszności. Pocieszeniem może być fakt, że strzyżaki potrafią się zachowywać jak zwykłe muchy w lesie. Tylko nas obsiadają, ale nie będą gryźć. Niestety trudno przewidzieć, czy uznają człowieka za dobre źródło pożywienia, czy nie. Niepotwierdzone konsekwencje ugryzienia strzyżaka Po ugryzieniu owadów podobnych do kleszcza wszyscy najbardziej obawiają się groźnych chorób zakaźnych. Chociaż kleszcze są znane z ich przenoszenia, to inne owady niekoniecznie są aż tak niebezpieczne. Czy po ugryzieniu strzyżaka może nas dopaść borelioza? Raczej jest to mało prawdopodobne. Od latających kleszczy możemy się nabawić najwyżej stanu zapalnego wywołanego przez bakterie z rodzaju Bartonella. Stan ten po pewnym czasie sam mija. Mimo wszystko powinno się zachować ostrożność, ponieważ nie wiadomo do końca czy latające kleszcze mogą rozsiewać boreliozę i inne poważniejsze choroby. Podejrzewa się, że strzyżaki mogą roznosić takie choroby jak anaplazmoza. Jest to choroba wywołana przez Anaplasma phagocytophium. Czasami bezobjawowa. W ciężkich przypadkach prowadzi jednak do zaburzeń układu krążenia, a nawet śmierci. Nawet jeżeli nie zachorujemy na boreliozę, to potencjalne zagrożenie powinno nas przekonać do ochrony przed strzyżakami i podobnymi owadami. Sprawdź także ten artykuł z poradami, jak wyciągnąć kleszcza. Strzyżak sarni niebezpieczny dla psa? Strzyżaki szukają żywicieli wśród ssaków. Czasem nawet nie gardzą ptakami. Odpowiadają im jeleniowate, ale zadowolą się każdym zwierzęciem pokrytym sierścią. Dlatego mogą się osiedlić i zacząć rozmnażać w sierści u psa. U naszego pupila pozbycie się robaka ze skrzydłami może być dużo trudniejsze niż u ludzi. Sierść i krew to dobre środowisko do dojrzewania larwy strzyżaka. Dlatego robaki te mogą próbować zostać na dłużej u psa czy kota. Będą się zachowywać jak wszy lub inne podobne owady. Polecane preparaty na kleszcze - sprawdź promocje! Istnieje przypuszczenie, że ciemna sierść i w ogóle ciemny kolor bardziej przyciąga te owady. Dlatego większe zagrożenie stanowią one dla psów o ciemnej maści. Do objawów po ukąszeniu należą reakcje alergiczne, swędzenie, niepokój. Ocieplenie klimatu może sprzyjać pojawianiu się większej ilości owadów podobnych do kleszcza w Polsce. Zwiększa się też prawdopodobieństwo, że zaatakują naszego psa podczas leśnej wycieczki. Dlatego najlepiej przygotować się zawczasu i założyć pupilowi obrożę przeciw kleszczom lub nanieść na sierść preparat o podobnym działaniu. Preparat powinien być przeznaczony dla zwierząt. Nie należy używać zwykłego sprayu na komary, bo dla psa ma on bardzo drażniący zapach. Ochrona przed ugryzieniem Ochrona przed strzyżakami jest trudniejsza niż przed zwykłymi kleszczami. Potrafią atakować chmarami i są dużo sprytniejsze. Mogą wchodzić pod ubranie, pod powieki, czy do uszu. U psa chętnie chowają się pod pachwinami. Dlatego zarówno my, jak i nasi pupile powinniśmy używać odstraszających preparatów. Jeżeli ubieramy się do lasu, to ubranie powinno być nie tylko zasłaniające, ale dość szczelne. Używając stroju jako ochrony przed owadami, musimy zadbać o to, żeby była ona skuteczna. Zresztą dobrze dobrane ubranie uchroni nas nie tylko przed strzyżakiem, ale przed komarami, pająkiem czy muchą końską. Ze względu na to, że prawdopodobnie strzyżak chętniej siada na ciemnych ubraniach, częścią ochrony przed tym szkodnikiem będzie założenie jasnej bluzy i spodni. W upalne dni takie ubranie dodatkowo będzie odbijać promienie słoneczne. Jeżeli zdarzy się nam lub naszym pupilom, że robak wplącze się we włosy, to nie ma co panikować. Najlepiej po prostu go wyczesać. Haczyki na nóżkach strzyżaka sprawiają bowiem, że dużo trudniej będzie go po prostu oderwać. Strzyżak jeleni to gatunek powszechny w Polsce i na terenie lasów strefy umiarkowanej. Jest umiarkowanym zagrożeniem dla człowieka, ale warto go unikać ze względu na uciążliwe ukąszenia. Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny? Dla 97,1% czytelników artykuł okazał się być pomocny

Gdy na zewnątrz robi się ciepło i przyjemnie, chętnie spędzamy czas na łonie natury, spacerując po parkach i lasach lub wypoczywając w ogrodzie. Coraz częściej rekreacja w plenerze wiąże się jednak z ryzykiem ugryzienia przez kleszcza. Te małe pajęczaki są już obecne nie tylko w lasach, ale też w centrach dużych miast. Co zrobić, gdy ugryzie nas kleszcz? Jakie objawy powinny nas zaniepokoić? Gdzie czyhają kleszcze? W jakie miejsca najczęściej się wgryzają? Dawniej kleszcze występowały głównie w lasach. Obecnie można je spotkać również w miastach – w parkach publicznych oraz prywatnych ogródkach. Łatwo spotkać je w wilgotnych lasach mieszanych, w wysokich zaroślach, trawach i paprociach, a także wśród krzewów jeżyn, czarnego bzu i leszczyn, w których wyczekują nadejścia potencjalnej ofiary. Przechodząc obok rośliny, zabieramy kleszcza ze sobą. Kleszcze gryzą zarówno zwierzęta, jak i ludzi. Gdy znajdą się na powierzchni skóry, wędrują po niej w poszukiwaniu miejsca, w którym jest ona najcieńsza, na przykład za uszami, poniżej linii włosów, pod pachami, ramionami lub w okolicy pachwin. Kiedy znajdą odpowiednie miejsce, wgryzają się w skórę. Kleszcze przenoszą wiele chorób, między innymi boreliozę, babeszjozę i kleszczowe zapalenie opon mózgowych. Najczęściej wiąże się z nimi pierwsza z wymienionych chorób, a odsetek zarażonych kleszczy jest naprawdę duży. Po wyjęciu kleszcza należy zatem obserwować skórę. Początkowe zaczerwienienie i lekkie opuchnięcie powinno ustąpić po kilku dniach. Objawem niepokojącym jest natomiast pojawienie się rumienia. Ugryzienie przez kleszcza – objawy Gdy kleszcz wgryzie się w skórę, wokół niego pojawia się niewielki obrzęk oraz zaczerwienienie. Ugryzienie kleszcza nie boli, nie pojawia się też świąd, gdyż równocześnie pajęczak wprowadza do krwi substancję znieczulającą. Najczęściej wyczuwamy go dopiero pod palcem lub zauważamy, gdy zwiększa swoje rozmiary po wypiciu krwi. Co zrobić po ukąszeniu przez kleszcza? Gdy znajdziemy kleszcza na swojej skórze, nie należy go smarować go tłuszczem ani wazeliną, gdyż pod ich wpływem kleszcz może zwymiotować, przez co wprowadzi do naszego krwioobiegu niebezpieczne patogeny. Do usunięcia kleszcza warto zastosować specjalne pętle, przyssawki lub karty. Należy chwycić nimi kleszcza i zdecydowanym, ale delikatnym ruchem wyciągnąć go. Warto później sprawdzić, czy został on usunięty w całości. Zakażenie przez kleszcza Podczas wyciągania kleszcza należy uważać, żeby nie nacisnąć na odwłok pełen zakażonej krwi. Może to bowiem spowodować wtłoczenie jej ponownie do krwioobiegu. Wówczas ryzyko zachorowania na wiele przenoszonych przez kleszcze chorób znacząco wzrasta. Jak rozpoznać rumień po kleszczu? Rumień po kleszczu ma niezmiernie charakterystyczną, łatwą do rozpoznania formę. Jest niebolesny i przybiera pierścieniowaty kształt o średnicy około 5 centymetrów. Co ciekawe nie musi się pojawić w miejscu ugryzienia i często ma charakter wędrujący. Czy każdy rumień oznacza boreliozę? W miejscu ugryzienia przez kleszcza na skórze mogą pojawić się też inne rumienie oraz zaczerwienienia. Nie są one jednak niebezpieczne. Aby skutecznie je usunąć, można zastosować żele i maści lub certyfikowane urządzenie medyczne bite away. Urządzenie szybko i bezpiecznie pomaga zlikwidować opuchliznę i zaczerwienienie. Dzięki naturalnie skoncentrowanej wiązce ciepła może być aplikowany bezpośrednio na miejsce ugryzienia kleszcza. bite away jest produktem bez środków chemicznych. Fazy boreliozy Pierwszym objawem boreliozy jest pojawienie się wspomnianego wcześniej rumienia wędrującego, po około 3 do 30 dni od ugryzienia. Szczególnie niepokojące jest równoczesne wystąpienie objawów grypopochodnych, jak osłabienie, problemy z równowagą oraz powiększenie węzłów chłonnych. Późna faza boreliozy następuje po kilku miesiącach lub latach od ukąszenia. Jej objawem jest zapalenie stawów oraz szereg schorzeń, z którymi wiąże się pogorszenie pamięci, zaburzenia snu oraz zmienność nastrojów. Jak leczyć boreliozę? Jeśli mamy jakiekolwiek obawy po ugryzieniu przez kleszcza, warto skonsultować się z lekarzem. Zbadanie krwi pozwoli rozwiać wszelkie wątpliwości. Leczenie boreliozy trwa około miesiąca i polega na przyjmowaniu właściwie dobranych antybiotyków. Jak chronić się przed kleszczami? Najskuteczniejszą metodą na uchronienie się przed ugryzieniami kleszczy jest właściwy ubiór. Gdy wybieram się na spacer do lasu lub parku, warto założyć odzież z długim rękawem i nogawkami, maksymalnie osłaniając ciało. Warto również stosować dostępne w sklepach repelenty, które skutecznie odstraszają te niebezpieczne stworzenia. Bądźmy uważni, stosujmy właściwe środki, a po powrocie do domu dokładnie oglądajmy całe ciało. Im szybciej bowiem zlokalizujemy kleszcza, tym ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych w przyszłości jest mniejsze. bite away – klikasz i swędzenie znika!

fot. Fotolia W naszym klimacie kleszcze najgroźniejsze są wiosną i latem. Atakują również psy, na których bytują nawet kilka dni. Powinno się je usunąć szybko z uwagi na niebezpieczeństwo: kleszcz u psa może wywołać u niego babeszjozę. Gdzie szukać kleszczy u psa Kleszcze u psa najczęściej wybierają ciemne i wilgotne miejsca na ciele, dlatego trzeba ich szukać zwłaszcza: w uszach i wokół nich, na głowie, pod obrożą i wokół szyi, pod ogonem, w dolnych częściach łap, na łokciach i w pachwinach. Jak wygląda kleszcz u psa - zdjęcia Kleszcz u psa nie różni się wyglądem jak kleszcz u dorosłego czy u dziecka. Niestety łatwo go przeoczyć, bo kleszcza u psa przykrywa sierść, futro lub włosie. fot. Adobe Stock Jak usunąć kleszcza u psa Samo ukąszenie kleszcza nie jest niebezpieczne. Jeśli zauważysz na skórze psa kleszcza nie smaruj go niczym (tłuszczem, alkoholem), podejmij się wyzwania i wyjmij go w całości pęsetą (ważne, by go nie rozgnieść lub nie pozostawić w skórze główki - bo sprzyja to przejściu zarazków). fot. Adobe Stock Możesz też użyć specjalnych kleszczołapek (do kupienia w aptece, w sklepach z artykułami dla zwierząt lub wędkarzy), a miejsce ukąszenia zdezynfekować. Najlepiej, abyś podczas tej czynności miała na sobie rękawiczki, a gest wyciągania był pewny i energiczny. fot. Adobe Stock Kleszcz u psów ma o tyle „wygodniej”, że skrywa się w sierści czworonoga i jest trudniejszy do uchwycenia. Kiedy zauważysz czerwonego kleszcza u psa, nie panikuj: samice kleszczy są czerwone, a samce - brązowe. Kleszcz u psa - choroby i powikłania Kiedy kleszcz zaraża psa? Problem pojawia się wówczas, gdy kleszcz, który zaatakował zwierzę jest nosicielem pasożytów, a zwłaszcza pierwotniaka o nazwie Babesia canis. Wywołuje on groźną chorobę - babeszjozę, która uszkadza narządy wewnętrzne zwierzęcia, w szczególności nerki i wątrobę oraz prowadzi do anemii, silnych zaburzeń pracy układu krążenia, żółtaczki. Objawy zarażenia u psa przez kleszcza pojawiają się dopiero po kilku dniach czy nawet tygodniach. Najczęściej zwierzak staje się apatyczny, osowiały, nie reaguje na zachętę do zabawy, przestaje jeść i pić, ma wysoką gorączkę, biegunkę (często z domieszką krwi), wymiotuje, jego mocz przybiera brązowe zabarwienie. Wtedy nie czekaj lecz natychmiast kontaktuj się z weterynarzem. Bardzo ważne by leczenie podjąć, jak najwcześniej, bo choroba niezwykle szybko wyniszcza organizm czworonoga. Co odstrasza kleszcze Aby zapobiec ukąszeniom kleszczy warto stosować preparaty zakraplane na skórę zwierzęcia, które działają na kleszcze odstraszająco, ale trzeba je stosować co 4 tygodnie, bo po tym czasie przestają działać. Są też specjalne obroże, które starczają na kilka miesięcy (pies musi ją mieć na sobie przez cały czas). Ponadto kleszcze nie lubią niektórych zapachów ziół i kwiatów. Jeśli twój pupil zwykł bawić się w ogrodzie zadbaj, by rosły tam np. lawenda, goździki, rozmaryn, melasa, mięta, oregano, tymianek, czosnek. Treść artykułu została pierwotnie opublikowana Kompendium wiedzy o kleszczach: Szczepionka na kleszcze: czy można się zaszczepić przeciwko boreliozie? Kleszczowe zapalenie mózgu - jest się czego obawiaćJak najbezpieczniej usunąć kleszcza8 najważniejszych faktów na temat kleszczyRumień po kleszczu - kiedy wygląda na typowy objaw, a kiedy trzeba zgłosić się do lekarza

Z każdym sezonem wiosenno-letnim odnotowuje się coraz większy wzrost ilości chorych na boreliozę. Obecnie w Polsce nie ma obszarów wolnych od kleszczy, które bytują nie tylko na łąkach i w lasach, lecz również w miejskich parkach czy przydomowych ogródkach. Ta groźna choroba bakteryjna stanowi dla dzisiejszej medycyny ogromny problem diagnostyczny oraz terapeutyczny. Wynika to głównie z faktu, że wiele osób nie zauważa lub bagatelizuje ukąszenie kleszcza, które może być początkiem infekcji. Borelioza może rozwijać się latami, prowadząc do poważnych powikłań neurologicznych, zaburzeń serca czy stawów. Należy mocno zadbać o profilaktykę - zapobiegać ukąszeniu, a gdy do niego dojdzie, obserwować objawy oraz wykonać badanie przeciwciał IgM przeciwko bakterii Borrelia. Wiosna? Najbardziej groźne są nimfy, czyli maleńkie postacie kleszczaW pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że kleszcze nie żerują jedynie wiosną i latem. Kleszcze reagują na zmiany temperatury, nawet jesienią i zimą, kiedy odnotowuje się wzrost powyżej 4°C, pajęczaki zaczynają być aktywne. Z doniesień lekarzy oraz klinik weterynaryjnych wiadomo, że również w chłodniejszych miesiącach zdarzały się ukąszenia. Dlaczego na atak kleszczy jesteśmy narażeni szczególnie wiosną? Ponieważ jest to okres intensywnego żerowania nimf. Nimfy są to kleszcze w drugim (po larwie) stadium rozwojowym. Do uzyskania pełnej dojrzałości nimfy potrzebują pokarmu, czyli również:Kleszcze – dlaczego są niebezpieczne dla człowieka? Gdzie czyhają kleszcze i gdzie „lubią” się wbijać?Kleszcze nie skaczą z drzew! To często powtarzany mit. Kleszcze zimują w ściółce leśnej, natomiast gdy temperatura wzrasta, najczęściej czyhają na swoje ofiary na krzewach i trawach do wysokości 70 cm. Po przedostaniu się na odzież wędrują po ciele w poszukiwaniu najlepiej ukrwionego miejsca na ciele swojego żywiciela. Dlatego najczęściej spotyka się kleszcze wbite w miejsca, gdzie skóra jest stosunkowo cienka oraz dobrze ukrwiona. Kleszcze „szczególnie lubią” wbijać się w skórę głowy, miejsca za kolanami, pachwiny czy pachy. To dodatkowo utrudnia zauważenie ukąszenia, ponieważ są to miejsca trudno dostępne do samodzielnego również:Jak bezpiecznie wyciągnąć kleszcza?Mocny ślad po ukąszeniu, tzw. rumień ma niestety tylko kilka procent zakażonych boreliozą. Dlaczego niestety?Kiedy po ukąszeniu wystąpi na ciele rumień, który wędruje (czyli zwiększa swoją średnice aż uzyska minimum 5 cm) jest to pewny sygnał, że kleszcz, który nas ukąsił, miał boreliozę. Taki rumień, który wyglądem przypomina tarczę strzelecką z naprzemiennie występującymi jasnymi i ciemnymi strefami zdarza się niestety rzadko. Dlatego wiele osób bagatelizuje ukąszenie – wyjmuje kleszcza i uważa, że jest „po sprawie”. Kiedy rumień pojawi się na skórze (najczęściej w miejscu ukąszenia, ale może wystąpić również na innej części ciała) jest to bezwzględny sygnał, że należy rozpocząć leczenie. Jest to jedyna sytuacja, w której objaw kliniczny wczesnej boreliozy nie wymaga potwierdzenia badaniami serologicznymi (badanie przeciwciał w krwi).Przeczytaj więcej:Borelioza – jakie są jej stadia?Jak rozpoznać początek boreliozy i dlaczego nie warto badać kleszcza!Główna trudność wynika z faktu, że łatwo przegapiamy ukąszenie – ponieważ kleszcz jest mały, a samo ukąszenie bezbolesne. Drugim powodem jest brak charakterystycznych objawów rozpoczęcia infekcji. Chory może odczuwać tzw. objawy grypopodobne – gorączkę, bóle mięśni i stawów, ogólne zmęczenie oraz osłabienie. Wiele osób nie ma świadomości, że takie niewinne symptomy mogą zwiastować rozwój ciężkiej infekcji. W takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem są badania diagnostyczne. I nie mówimy tu o tzw. „badaniu z kleszcza”, czyli popularnym teście, który sprawdza, czy w wyjętym kleszczu znajdują się krętki Borrelia. Nie ma medycznego uzasadnienia wykonania takiego badania, ponieważ większość kleszczy jest nosicielami boreliozy – nie oznacza to jednak, że każde ukąszenie kończy się zakażeniem. Ryzyko transmisji (czyli przeniesienia choroby) to tylko ok. 2%. Większość wyników takich testów z kleszcza to wyniki dodatnie, które i tak nie mówią, czy jesteśmy zakażeni, czy nie. Badania diagnostyczne zawsze wykonuje się z krwi pacjenta!Badanie na wczesną boreliozę (przeciwciała IgM) Badania na boreliozę obejmuje tzw. dwuetapowy protokół diagnostyczny. Pierwszym etapem jest wykonanie badania przesiewowego na obecność przeciwciał anty-Borrelia, a następnie w przypadku wyniku pozytywnego wykonuje się test – potwierdzenie metodą Western Blott. Jeżeli chodzi o wykrywanie wczesnej boreliozy, to wykonuje się badanie przeciwciał IgM anty-Borrelia. Badania przesiewowe IgM możesz wykonać w laboratorium lub samodzielnie za pomocą tzw. testu point of care dostępnego w aptekach. W tym przypadku w próbce krwi z palca sprawdza się, czy są obecne w niej przeciwciała świadczące o wczesnej boreliozie. Przeciwciała IgM są to cząsteczki produkowane przez układ odpornościowy w pierwszej kolejności. Ich zadaniem jest eliminacja bakterii Borrelia. Ważne jest to, aby pamiętać, że na wytworzenie przeciwciał organizm potrzebuje co najmniej 2 tygodni – jeżeli zauważyłeś ukąszenie, odczekaj, zanim wykonasz badanie. Przeciwciała IgM mogą być wykryte w krwi nawet rok po rozpoczęciu – profilaktyka Nie sposób uniknąć kontaktu z kleszczami, jednak można stosować repelenty odstraszające pajęczaki. Kiedy wystąpi ryzyko ekspozycji (czyli możliwość kontaktu z kleszczem), sprawdzaj dokładnie ciało oraz odzież. W przypadku ukąszenia wyjmij kleszcza i obserwuj przez kilkanaście dni możliwe objawy. Po 2 tygodniach możesz sprawdzić, czy we krwi są obecne przeciwciała IgM. Jeżeli wynik będzie pozytywny, niezwłocznie udaj się do lekarza. Należy pamiętać, że wczesne wykrycie boreliozy daje największą szansę na podjęcie skutecznego leczenia. Zalecenia obejmują leczenie antybiotykiem przez okres kilku tygodni. Im później rozpoznana infekcja, tym szansa na skuteczne leczenie jest mniejsza i wzrasta również ryzyko powikłań związanych z boreliozą.

Pedigree 136 176 7/29/2022 11:19:31 AM Kleszcze to malutkie pajęczaki – pasożyty, które żywią się krwią zwierząt i ludzi. Występują najliczniej na łąkach i w lasach, choć można je spotkać także w parku czy na trawniku przed blokiem. Ukąszenie kleszczy jest niebezpieczne, ponieważ przenoszą one kilka poważnych chorób. Dla psów groźna jest przede wszystkim babeszjoza. Kleszcz u psa – jak go rozpoznać? Kleszcze żerują od wiosny do jesieni, w okresie zimowym nie giną, ale pozostają w stanie hibernacji. Mogą przetrwać bardzo długo bez pożywienia. Uczepione spodniej części liści traw, drzew i krzewów czekają wiele tygodni, a czasem nawet miesięcy na swoją ofiarę. Kiedy już zaatakują, trudno je zauważyć w gęstym psim futrze, ponieważ mają zaledwie kilka milimetrów. Jak zauważyć kleszcza u psa? Warto podczas codziennego szczotkowania sierści sprawdzać, czy czasem w skórę czworonoga nie jest wczepiony niepożądany gość. Kluczem do skutecznego zapobiegania chorobom odkleszczowym jest regularne stosowanie właściwych kropli aplikowanych na skórę, tabletek doustnych lub założenie specjalnej obroży przeciwkleszczowej. Najlepszy sposób doradzi lekarz weterynarii. Usunięcie kleszcza u psa Co zrobić, gdy widzimy kleszcza na skórze psa? Musimy go jak najszybciej usunąć. Kleszcze mają specjalny aparat gębowy, którym przyczepiają się do skóry, tak żeby skutecznie pobierać swój pokarm – krew. Dlatego nie wolno kleszcza wyrywać. Trzeba go wykręcić za pomocą pęsety (w dowolną stronę). Uchwyć pewnie ciało pasożyta, tuż przy skórze i delikatnie kręcąc wyciągnij. Pamiętaj, aby niczym nie smarować zaatakowanego miejsca przed usunięciem kleszcza. Nie tylko nie pomoże to w zabiegu, ale wręcz może go utrudnić, a pozostawienie części pajęczaka w skórze może być przyczyną nieprzyjemnych powikłań. Kiedy już uporasz się z pasożytem, zdezynfekuj miejsce ukąszenia. Stale obserwuj swojego psa, żeby w porę zauważyć objawy ewentualnych chorób. Kleszczy wczepionych w skórę nigdy nie wolno niczym smarować, ponieważ zwiększa to ryzyko przeniesienia choroby odkleszczowej. Kleszcza nie należy wyrywać czy też wyciągać z ciała psa, ale wykręcać zdecydowanym, ale delikatnym ruchem. Jeśli w skórze psa pozostanie jakaś część kleszcza, należy się jak najszybciej udać do lekarza weterynarii. Po usunięciu kleszcza trzeba uważnie obserwować czworonoga, aby nie przeoczyć objawów żadnej choroby odkleszczowej. Co na kleszcze dla psa? Na rynku dostępnych jest wiele preparatów zabezpieczających psy przed kleszczami. Lekarz weterynarii Małgorzata Głowacka podkreśla jednak: „Żaden z nich nie chroni w 100% przed wczepieniem się pasożyta. Preparaty te powodują śmierć kleszcza w ciągu 48 godzin od wczepienia się i zdecydowanie zmniejszają ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi przez te pasożyty.” Do środków zabezpieczających psa przed kleszczami należą obroże, krople do stosowania na skórę zwierzęcia (preparaty typu spot-on), aerozole oraz tabletki doustne. Bardzo ważne jest regularne stosowanie wybranych preparatów i to nie tylko w okresie największego zagrożenia, czyli od wiosny do jesieni, ale przez cały rok. Istotne jest również, aby używać ich zgodnie z instrukcją przedstawioną przez producenta na ulotce i ściśle według zaleceń lekarza weterynarii, pod którego opieką znajduje się nasz psi przyjaciel. Niezależnie od rodzaju zastosowanego zabezpieczenia, skórę psa należy regularnie przeglądać pod kątem obecności pasożytów – zwłaszcza kiedy spacerujemy z naszym ulubieńcem po parkach, łąkach czy lasach. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na sierść i skórę psów długowłosych. Choroby przenoszone przez kleszcze Najczęstszym objawem chorób przenoszonych przez kleszcze jest wysoka gorączka. Występuje zarówno przy babeszjozie, jak i boreliozie. Pies jest wtedy apatyczny, nie ma apetytu, czasem może wymiotować. Inne objawy pojawiają się później. W przypadku babeszjozy będzie to ciemne zabarwienie moczu i zażółcenie błon śluzowych (żółtaczka). Jeśli Twój ulubieniec ma problemy z bieganiem, a nawet chodzeniem, jego stawy są opuchnięte, ma także powiększone węzły chłonne i nawracającą gorączkę, może być chory na boreliozę. Profilaktyka chorób odkleszczowych polega na stosowaniu preparatów odstraszających i pasożytobójczych. Babeszjoza (inaczej piroplazmoza) jest niebezpieczną chorobą przenoszoną przez kleszcze. Babeszjozę wywołują pierwotniaki z rodzaju Babesia. Choroba występuje w różnych odmianach – w zależności od rejonu świata oraz bytujących na danym terenie kleszczy i przenoszonych przez nie gatunków pierwotniaków. Nieleczona babeszjoza może prowadzić do śmierci psa. Jeśli zaobserwujesz u swojego pupila niepokojące objawy, natychmiast udaj się do lekarza weterynarii. Zawsze zabezpieczaj swojego pupila. Chroń go przed kleszczami, które mogą przenosić wiele różnych chorób. Jak wspomnieliśmy, jedną z najczęściej występujących chorób przenoszonych przez kleszcze jest babeszjoza zwana inaczej piroplazmozą. Wywołują ją pierwotniaki z rodzaju Babesia, które po wniknięciu do organizmu psa żyją we krwi i zarażają wyłącznie czerwone krwinki (erytrocyty), powodując ich rozpad. Skupmy się przez chwilę na przyczynach, objawach i występowaniu babeszjozy u psów. Przyczyny babeszjozy Poszczególne gatunki pierwotniaków z rodzaju Babesia są przenoszone przez różne gatunki kleszczy, które bytują w innych częściach świata. To właśnie dlatego spotyka się odmienne typy choroby. Przyczyną babeszjozy psów w Polsce jest pierwotniak Babesia canis, przenoszony przez kleszcze z gatunku Dermacentor reticulatus oraz Ixodes ricinus. W ostatnich latach można zaobserwować rozprzestrzenianie się choroby na terenie całego kraju, dlatego ryzyko zachorowania istnieje w każdym województwie. Z tego powodu niezbędne jest zabezpieczanie psów przed kleszczami i regularne przeglądanie ich skóry i sierści. Przebieg babeszjozy Babeszjoza może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Najczęściej objawia się: wysoką gorączką, sennością, osłabieniem, brakiem apetytu, wymiotami i żółtaczką. Należy obserwować psa, ponieważ w niektórych przypadkach może pojawić się charakterystyczne, podobne do herbaty, zabarwienie moczu („rdzawy mocz”). Pozostawienie psa bez leczenia może spowodować bardzo ciężki przebieg babeszjozy. Może dojść do żółtaczki, wstrząsu i śmierci na skutek niewydolności nerek. Zdarza się, że w niektórych przypadkach spotyka się nietypowy przebieg piroplazmozy: z zaburzeniami neurologicznymi, ruchowymi, problemami ze strony układu pokarmowego i zaburzeniami widzenia. Mogą też występować krwotoki. Przebieg przewlekły babeszjozy charakteryzują: apatia, nawracająca gorączka, zapalenie mięśni i stawów. W każdym przypadku, gdy zaobserwujemy u naszego pupila niepokojące objawy, należy jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii, który zbada psa, przeprowadzi odpowiednie dodatkowe testy (np. badanie krwi) i zastosuje właściwe leczenie. W przeciwnym razie pies jest narażony na śmiertelne niebezpieczeństwo. Sprawdź więcej informacji o zdrowiu swojego przyjaciela w artykule Najważniejsze informacje o wściekliźnie u psa. Pedigree 136 176 7/29/2022 11:19:31 AM /opieka/pielegnacja-siersci-i-pasozyty/robaki-pchly-swierzbowiec-uszny-u-psa-wiedza-w-pigulce Robaki, pchły, świerzbowiec uszny u psa – wiedza w pigułce Najważniejsze informacje o pasożytach u psa. Przeczytaj też, co to jest świerzbowiec uszny i jak rozpoznać pchły u psa. Kliknij, by sprawdzić więcej. Pedigree 136 176 7/29/2022 11:19:31 AM /opieka/pielegnacja-siersci-i-pasozyty/jak-opiekowac-sie-psem-zabiegi-pielegnacyjne-i-socjalizacja Jak opiekować się psem – zabiegi pielęgnacyjne i socjalizacja Przeczytaj artykuł, jak opiekować się psem i sprawdź podstawowe zasady. Dowiedz się o kąpaniu psa, relacji dziecko-pies oraz kastracji pupila. Kliknij. Pedigree 136 176 7/29/2022 11:19:31 AM /opieka/pielegnacja-siersci-i-pasozyty/pielegnacja-psa-w-jaki-sposob-dbac-o-psa Pielęgnacja psa - w jaki sposób dbać o psa? Pies potrzebuje odpowiedniej dawki ruchu, prawidłowo zbilansowanej diety oraz właściwej pielęgnacji.

Wokół kleszczy urosło wiele mitów. Czy kleszcze występują tylko w lasach i są aktywne jedynie latem? Czy oznaką zakażenia boreliozą jest zawsze rumień? Czy kleszcza należy wykręcić palcami lub pęsetą, czy sam wyjdzie po posmarowaniu tłuszczem? Obalamy 12 najpopularniejszych mitów na temat kleszczy. Spis treściMIT: Kleszcze do życia potrzebują ludzkiej krwiMIT: Kleszcze chorują na boreliozęMIT: Kleszcze występują wyłącznie w lasachMIT: Kleszcze są aktywne tylko latemMIT: Kleszcze czają się na drzewachMIT: Gdy kleszcz znajdzie ofiarę, natychmiast się wkłuwaMIT: Ciemne ubrania uchronią przed ukąszeniem kleszczaMIT: Kleszcza łatwo wykryć na skórzeMIT: Kleszcza wykręca się palcamiMIT: Kleszcz łatwo wyjdzie po posmarowaniu tłuszczemMIT: W ciągu 24 godzin po wkłuciu się kleszcza nie ma ryzyka zakażeniaMIT: Można się zaszczepić przeciw boreliozieMIT: Boreliozą można się zarazić od psa/kota lub drugiego człowiekaMIT: Oznaką zakażenia boreliozą jest zawsze rumień Jak uchronić przed kleszczami siebie i swojego psa? Kleszcze (Ixodida) to pajęczaki z podgromady roztoczy. Znamy około 900 gatunków, które dzieją się na 3 rodziny: kleszcze miękkie, inaczej obrzeżkowate i dwie rodziny kleszczy twardy: kleszczowate i Nuttalliellidae. Wszystkie kleszcze są pasożytami zewnętrznymi kręgowców, a w trakcie żerowania przenoszą groźne choroby odkleszczowe. Kleszcze nie mają naturalnych wrogów, dlatego jest ich coraz więcej. Boimy się zakażenia groźnymi chorobami, które przenoszą kleszcze, ale czy na pewno wiemy, jak ich uniknąć? MIT: Kleszcze do życia potrzebują ludzkiej krwi NIEKONIECZNIE. Kleszcze faktycznie potrzebują krwi, by z larwy zmienić się w nimfę, a z niej w postać dorosłą. Potrzebują jej również, by samica mogła złożyć jaja. Te pasożyty żywią się krwią kręgowców, ale najchętniej zwierząt leśnych, gryzoni, ptaków i wiewiórek, a krwią człowieka żywią się tylko z braku lepszych źródeł pożywienia. Co ciekawe, zwykle wystarczy jedno żerowanie w każdym stadium (chyba że zostało ono przerwane, a wtedy będą chciały je dokończyć na tym samym żywicielu). MIT: Kleszcze chorują na boreliozę NIE. Kleszcze same nie chorują, one tylko przenoszą infekcje, jeśli same są zainfekowane. Najbardziej znane choroby odkleszczowe, wywoływane przez mikroby to: borelioza - wywoływana przez krętki z rodzaju Borrelia burgdorferi, afzelii i garinii przenoszone przez kleszcze Ixodes bartonelloza - wywoływana przez Bartonella henselae i Bartonella quintana, przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes anaplazmoza granulocytarna - wywoływana przez Anaplasma hagocytophilum, najczęściej przenoszone przez kleszcze z rodzaju Amblyomma i Ixodes babeszjoza (piroplazmoza) - wywoływana przez pierwotniaki Babesia divergens i Babesia microt, przenoszone przez kleszcze z rodziny Ixodes kleszczowe zapalenie mózgu (odkleszczowe zapalenie mózgu) - wywołuje flawiwirus, europejski podtyp wirusa jest głównie przenoszony przez kleszcze pospolite Ixodes ricinus, podczas gdy podtyp syberyjski i dalekowschodni przez kleszcze Ixodes persulcatus tularemia - wywoływana przez bakterię Francisella tularensis, przy czym w Europie Centralnej nosicielami tej bakterii są kleszcze z rodzaju Dermacentor reticulatus i Ixodes ricinus neoerlichioza - wywoływana przez bakterię Candidatus Neoehrlichia mikurensis przenoszoną przez Ixodes ricinus gorączka Q - wywoływana jest przez bakterię Coxiella burnetti gorączka plamista Gór Skalistych - przyczyną jest bakteria Rickettsia ricketsii, przenoszona przez kleszcza drzewnego, psiego i inne, występuje głównie na terenie USA dur powrotny - choroba wywoływana jest przez bakterię Borrelia recurrentis, która przenoszona jest przez kleszcze i wszy odzieżowe kleszczowa gorączka Kolorado - to choroba występująca głównie na terenie Stanów Zjednoczonych, która wywołana jest przez Colitvirus, a przenoszona przez kleszcza drzewnego Są dwa szczyty aktywności rocznej kleszczy: maj-czerwiec i wrzesień-październik. W ciągu dnia szczyt porannej aktywności trwa od pierwszej rosy do południa, a wieczorem od godz. 16 do zmroku. MIT: Kleszcze występują wyłącznie w lasach NIE TYLKO. Wprawdzie kleszcze lubią wilgotne lasy, zwłaszcza mieszane i liściaste, ale są praktycznie wszędzie, również w parkach i na miejskich trawnikach. Kiedyś występowały głównie na nizinach, teraz spotyka się je nawet na obszarach położonych 1500 m Najbardziej lubią tereny przejściowe - pomiędzy różnymi typami roślinności, np. skraj lasu i łąki, polany czy brzegi ścieżek. Sporo ich w paprociach, czarnym bzie i leszczynie. Nie przepadają za słońcem, lubią ciepło, ale nie gorąco (powyżej 25°C), i wilgoć. MIT: Kleszcze są aktywne tylko latem NIE. Ocieplenie klimatu, zwłaszcza łagodne zimy, spowodowało, że kleszczowy sezon zaczyna się już w marcu i trwa do listopada, z małą przerwą na gorące miesiące letnie. Są dwa szczyty aktywności rocznej: maj-czerwiec i wrzesień-październik. W ciągu dnia szczyt porannej aktywności trwa od pierwszej rosy do południa, a wieczorny od 16 do zmroku. Gdy temperatura spada poniżej 4°C, zapadają w letarg: chowają się w ściółce i przesypiają niekorzystne warunki. MIT: Kleszcze czają się na drzewach NIE. Kleszcze wspinają się na 120-150 cm maksymalnie (wysokość grzbietu potencjalnego żywiciela). Polują aktywnie (zwłaszcza larwy) lub czekają na liściu, źdźble trawy i zahaczają się, gdy obok przechodzi upatrzony kręgowiec. W ułamku sekundy potrafi pazurkami odnóży zaczepić się o skórę, sierść, ubranie. Na przednich odnóżach mają niezawodny "radar" (organ wyczuwający zapachy, feromony, ciepło, stężenie dwutlenku węgla), dlatego wyczuwają ofiarę z daleka. Kleszcze rozpoznają 40-50 zapachów, w tym amoniak i kwas masłowy występujący w pocie oraz dwutlenek węgla zawarty w powietrzu wydychanym przez potencjalną ofiarę. Reagują na zmianę temperatury (gdy ofiara rzuca cień) i wibracje. MIT: Gdy kleszcz znajdzie ofiarę, natychmiast się wkłuwa NIEKONIECZNIE. Kleszcz najpierw szuka dogodnego miejsca. Najchętniej żeruje pod kolanami, pod biustem, w zgięciu łokcia, między pośladkami, za uchem, w pachwinie - tam, gdzie skóra jest cienka, gdzie jest zacisznie i ciepło. Dlatego po spacerze w lesie natychmiast trzeba bardzo dokładnie przejrzeć całe ciało, warto wziąć prysznic (ale strumień wody nie usunie kleszcza!), a także przejrzeć i wytrzepać (oczywiście poza domem!) ubrania, w których mógłby się ukryć kleszcz. Przejrzenie ciała i odzieży jest najważniejsze, bo kleszcz mocno trzyma się pazurkami tkaniny czy włosów. MIT: Ciemne ubrania uchronią przed ukąszeniem kleszcza Kolor ubrania nie ma dla kleszczy żadnego znaczenia, ponieważ są ślepe. Identyfikują ofiarę zmysłem węchu. Kleszcze szczególnie przyciąga do nas zapach naszego potu. MIT: Kleszcza łatwo wykryć na skórze NIE. Trzeba by mieć sokoli wzrok. Kleszcz w stadium larwy ma 0,5 mm średnicy i jest jasnobrązowy, niemal w odcieniu skóry, w stadium nimfy natomiast ma wielkość ziarnka piasku (1,5 mm), widać go więc dobrze, ale dopiero pod lupą. W dodatku ugryzienie jest całkowicie bezbolesne, bo kleszcz podczas gryzienia wraz ze śliną wprowadza substancję o właściwościach znieczulających. Ssie krew na zmianę ze wstrzykiwaniem śliny, która zapobiega krzepnięciu krwi i może zawierać chorobotwórcze bakterie i wirusy. Larwa pije krew ok. 3 dób, nimfa 5 dób, a dorosła samica nawet 11 dób. Dopiero gdy się nasyci, odpada. MIT: Kleszcza wykręca się palcami NIE. Potrzebna jest dobra pęseta lub specjalne urządzenie (do kupienia w aptece). Dla bezpieczeństwa warto to robić w jednorazowych rękawiczkach. Trzeba go chwycić jak najbliżej skóry i wyciągnąć zdecydowanym, lekko łukowatym ruchem (uwaga, wykręcanie w prawo czy w lewo nie ma żadnego uzasadnienia). Czytaj: Jak usunąć kleszcza krok po kroku MIT: Kleszcz łatwo wyjdzie po posmarowaniu tłuszczem NIE. Przed usunięciem nie wolno miejsca wokół kleszcza niczym smarować (nawet środkiem odkażającym, nie mówiąc już o tłuszczu), ponieważ wtedy pasożyt dusząc się, wymiotuje, co zwiększa ryzyko zakażenia. Rankę należy tylko zdezynfekować i sprawdzić, czy kleszcz wyszedł w całości. MIT: W ciągu 24 godzin po wkłuciu się kleszcza nie ma ryzyka zakażenia NIE. Nie ma żadnej gwarancji, że wyjęcie kleszcza wkrótce po ugryzieniu pozwala uniknąć zakażenia. Poza tym nigdy nie wiadomo na pewno, od jak dawna kleszcz żeruje. Jeśli w śliniankach kleszcz ma wirusy KZM, to przekazuje je natychmiast, tuż po naruszeniu ciągłości skóry. Bakterie boreliozy zwykle bytują w jelitach, jednak jeśli kleszcz w danym stadium już żerował i tylko chce ukończyć posiłek – one również będą już w śliniankach. Autor: Getty Images MIT: Można się zaszczepić przeciw boreliozie NIE. Takiej szczepionki jeszcze nie ma (była, ale została wycofana), a co gorsza, nawet zachorowanie na boreliozę nie daje odporności na całe życie. Jest natomiast szczepionka przeciw KZM – odporność dają dwie dawki podane w ciągu 3 miesięcy, potem potrzebna jest dawka przypominająca: pierwsza po 5-12 miesięcy po drugiej dawce, następna po 3 latach, kolejne co 3-5 lat. Serię należy zacząć zimą lub wczesną wiosną (już dwie pierwsze dawki dają odporność na cały sezon). Jeśli zaczynamy szczepienie wiosną, można zaszczepić się według schematu przyśpieszonego – druga dawka 14 dni po pierwszej i dalej już według schematu podstawowego. MIT: Boreliozą można się zarazić od psa/kota lub drugiego człowieka Boreliozą można się zarazić tylko w wyniku ukąszenie zakażonego kleszcza. Nie ma innej drogi zakażenia. MIT: Oznaką zakażenia boreliozą jest zawsze rumień NIE. W większości przypadków rumień nie pojawia się wcale (albo zostaje przeoczony), a borelioza rozwija się. Charakterystyczne zaczerwienienie, ciepłe i niekiedy bolesne, które pojawia się w miejscu ukąszenia i rozszerza się, jest bezsporną oznaką, że doszło do zakażenia. Trzeba natychmiast rozpocząć leczenie. Czytaj: Rumień po ukąszeniu kleszcza. Jak rozpoznać i leczyć groźny rumień wędrujący?

Wycieczki na łono natury to doskonała okazja do tego, by móc wypocząć w pięknych okolicznościach przyrody. Pamiętajmy jednak, że z takimi wyprawami wiąże się także zwiększone ryzyko ukąszenia kleszcza, który żywi się krwią i atakuje zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Pomimo swych niewielkich rozmiarów kleszcze mogą okazać się bardzo niebezpieczne i przenosić różne choroby odkleszczowe. Jak wygląda ślad po ugryzieniu kleszcza, co zrobić po ugryzieniu kleszcza i co oznacza rumień po kleszczu u dzieci? Kleszcz – co to takiego i czym grozi ukąszenie kleszcza? Kleszcz jest niewielkim pajęczakiem, który żywi się ludzką i zwierzęcą krwią. W stadium larwy jego średnica wynosi zaledwie 0,5 mm i z uwagi na jasnobrązową barwę staje się on całkowicie niewidoczny na skórze. Jako dorosły osobnik kleszcz jest już łatwo zauważalny na skórze, chociaż wciąż jest on wielkości ziarnka piasku (nieco ponad 1,5 mm). Uwagę kleszczy zwraca przede wszystkim zapach potu, wydzielane przez nas ciepło oraz wibracje związane z ruchem i przemieszczaniem się. Co ważne, kleszcze najczęściej atakują te miejsca na naszym ciele, które są najdelikatniejsze, w tym zgięcia stawów, miejsca za uszami i w pachwinach. Zabezpiecz się przed negatywnymi skutkami ukąszeń przez kleszcze Kleszcze lubią wysokie temperatury, dlatego też sezon na ukąszenia kleszczy rozpoczyna się wraz z początkiem wiosny, kiedy temperatura powietrza osiąga co najmniej 5°C, a kończy się wraz z pierwszymi, listopadowymi przymrozkami. Okres największej aktywności kleszczy przypada zatem na maj i czerwiec, a następnie na wrzesień i październik, dlatego też w tym czasie należy szczególnie uważać na ukąszenie kleszcza. Znajdziemy je głównie w lasach, na łąkach, a także w przydomowych ogródkach, gdzie skrywają się w krzakach lub na powierzchniach liści. Warto pamiętać, że kleszcze są niebezpieczne dla naszego zdrowia z uwagi na ryzyko przenoszenia niebezpiecznych patogenów. Jak wskazują statystyki, w zależności od regionu od 10-40% kleszczy jest zakażonych, a ich ukąszenie może, chociaż nie musi, grozić zakażeniem takimi chorobami jak: borelioza;kleszczowe zapalenie mózgu;babeszjoza;bartoneloza;tularemia;anaplazmoza granulocytarna. Jak wygląda ugryzienie kleszcza? Pierwszym objawem, który może sygnalizować ukąszenie kleszcza, jest rumień wędrujący, pojawiający się na ciele po około 7 dniach od ugryzienia przez kleszcza (w zależności od indywidualnych predyspozycji może ukazać się nawet po 3 tygodniach). Rumień wędrujący można poznać po tym, że jego środek jest zaczerwieniony, następnie stopniowo blednie, a na obrzeżach ponownie jest zaczerwieniony. Co ważne, pacjenci zazwyczaj nie skarżą się na swędzenie po kleszczu, ból lub podrażnienie, w związku z czym kleszcz może znajdować się w ich ciele nawet przez kilka dni. Niestety, nawet u 60% osób zakażonych boreliozą rumień wędrujący w ogóle się nie pojawia, a chorobę sugerują objawy charakterystyczne dla grypy lub przeziębienia, takie jak: ból głowy;bóle kostno-stawowe i mięśniowe;stan podgorączkowy;zmęczenie i ogólne osłabienie organizmu;zaburzenia słuchu i wzroku;skoki ciśnienia tętniczego;zaburzenia rytmu serca. W przypadku kleszczowego zapalenia mózgu pacjenci również zmagają się z objawami, które mogą błędnie kojarzyć się z grypą. Początkowo pojawia się u nich gorączka, a także bóle głowy i mięśni, które w ciągu około tygodnia znikają, jednak u części pacjentów dochodzi wówczas do rozwinięcia kolejnego etapu choroby i pojawienia się objawów neurologicznych, takich jak jeszcze wyższa gorączka, nudności, wymioty, a nawet zapalenie rdzenia kręgowego lub mózgu. Jak wyciągnąć kleszcza? Jeżeli zauważymy, że ugryzł nas kleszcz, należy jak najszybciej usunąć go z powierzchni naszego ciała. Istotne jest, by zrobić to prawidłowo, dlatego jeśli nie jesteśmy w stanie wykonać tego samodzielnie, warto udać się w takiej sytuacji do specjalisty, który szybko i sprawnie pozbędzie się kleszcza z naszego ciała. Jak wyjąć kleszcza samodzielnie? Po pierwsze, musimy chwycić go jak najbliżej skóry i jednym, szybkim ruchem wyciągnąć do góry, bez konieczności wykręcania. Następnie miejsce ukąszenia dezynfekujemy. Co ważne, jeśli podczas wyciągania kleszcza urwiemy jego główkę, wówczas należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który w znieczuleniu miejscowym natnie skórę i usunie pozostałą część kleszcza. Pamiętajmy, by podczas usuwania kleszcza nie smarować go żadnymi preparatami i nie wyciskać. Możemy w ten sposób narazić się na przedostanie się śliny kleszcza do rany, do której wnikają następnie wszystkie drobnoustroje. Rumień po kleszczu u dzieci i dorosłych W momencie, gdy wyciągniemy kleszcza ze skóry, w miejscu wkłucia może pojawić się niewielkie zaczerwienienie, które powinno zniknąć po kilku lub kilkunastu godzinach. Jeżeli zaczerwienienie nie znika, a wręcz powiększa się, mamy wówczas do czynienia z rumieniem wędrującym, który jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów rozwijającej się boreliozy. Rumieniowi po kleszczu towarzyszy zwykle zmęczenie i gorączka. Chociaż zaczerwienienie na ciele zazwyczaj znika po pewnym czasie, to choroba często przechodzi wtedy do kolejnej fazy. W związku z tym zaleca się, by po upływie około 5 tygodni od ukąszenia kleszcza wykonać test z krwi na obecność swoistych przeciwciał IgM lub IgG, który potwierdzi lub wykluczy zakażenie boreliozą. Jeżeli wynik wyjdzie dodatni, wówczas zaleca się wykonanie tzw. testu potwierdzenia techniką Western Blot. U niektórych pacjentów przeciwciała IgM można wykryć już w drugim tygodniu choroby, natomiast u pozostałych będą one widoczne kilka tygodni później. Ukąszenie kleszcza – leczenie Jeżeli na podstawie obrazu klinicznego oraz wyników badań dodatkowych lekarz rozpozna boreliozę, wówczas decyduje on o wdrożeniu leczenia, które opiera się na antybiotykoterapii. Leczenie trwa przynajmniej 21 dni. Zdarza się, że po zakończeniu terapii antybiotykiem pacjenci nadal zmagają się ze skutkami choroby, dlatego też w ich przypadku stosuje się leczenie wspomagające lub rehabilitację. Jak uniknąć ukąszenia kleszcza? Najskuteczniejszą ochroną przed zakażeniem boreliozą jest unikanie ukąszeń przez kleszcza w miejscach, w których jesteśmy szczególnie narażeni na kontakt z tymi pajęczakami. Ważne jest przestrzeganie kilku kluczowych zasad: ubieranie odzieży z długimi rękawami i długimi nogawkami podczas pobytu w lesie;stosowanie repelentów, które chronią ciało przed ukąszeniami owadów i kleszczy;dokładna obserwacja całej powierzchni ciała po pobycie w lesie, na łące i w innych miejscach, w których można spotkać kleszcze;w momencie zaobserwowania kleszcza w skórze należy szybko i prawidłowo usunąć go z powierzchni ciała. Co ważne, jak do tej pory nie została opracowana szczepionka, która zapobiegałaby ukąszeniom kleszcza. Możemy jednak zaszczepić się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM). Szczepionka podawana jest w kilku dawkach: dwie dawki w ciągu trzech miesięcy, a następnie dawki przypominające – pierwsza po 5-12 miesiącach od drugiej dawki, kolejna po 3 latach, a następne co 3-5 lat. Autor artykułu: mgr farm. Paweł Konończuk

Kleszcz to pasożyt, którego można spotkać podczas spaceru w lesie, parku, na łące i w innych terenach zielonych. Atakuje on z ukrycia nie tylko ludzi, ale także zwierzęta, bardzo szybko i praktycznie bezboleśnie, stąd ukąszenie najczęściej jest widoczne dopiero po powrocie do domu lub do ośrodka wypoczynkowego. Jak rozpoznać kleszcza? Kleszcz jest pajęczakiem, który posiada cztery pary odnóży oraz nożycowate szczękoczułki. Za pomocą znajdujących się w nich ząbków doskonale utrzymuje się on na powierzchni skóry ludzi i zwierząt. W odwłoku kleszcza gromadzona jest wysysana krew z wykorzystaniem specjalnie przystosowanego narządu gębowego. Rozmiary kleszcza Jeśli chodzi o rozmiary kleszczy, największe są samice, ponieważ osiągają one długość 3-4 mm, z kolei samce kleszczy dochodzą do około 2,5 mm. Są to jednak rozmiary maksymalne. Najczęściej zdarza się ukąszenie przez kleszcza o rozmiarze od 1 do 1,5 mm. Jak rozpoznać kleszcza na ciele? Jak wygląda kleszcz, który wbił się w skórę? Przede wszystkim można go rozpoznać po charakterystycznej czarnej lub brunatnej kropce, otoczonej kilkucentymetrowym rumieniem. Gdy taki rumień się powiększa i przyjmuje kształt pierścieni, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, gdyż może to być oznaka zachorowania na boreliozę. Które miejsca na ciele najczęściej atakuje kleszcz? Kleszcz zdecydowanie najczęściej wbija się w delikatną skórę ciała, tj. pod pachami, w okolicach kolan, w zagłębieniu łokci oraz na głowie, chociaż można go także spotkać stosunkowo często w różnych miejscach kończyn dolnych i górnych. Gdy kleszcz znajdzie się na ciele człowieka, często nie wgryza się w skórę od razu, tylko wędruje, poszukując najlepszego dla siebie miejsca. Czy można się uchronić przed atakiem kleszcza? Przed atakiem kleszcza można się uchronić, zakładając podczas pieszych wędrówek po zalesionych terenach odpowiednie nakrycie głowy, a na ciało odzież, która przylega do ciała. Odpowiedni w takim przypadku jest długi rękaw bluzki oraz długie nogawki spodni. Nie warto jest odsłaniać zbyt dużych powierzchni ciała tylko w związku z tym, że na zewnątrz panuje wysoka temperatura. Należy też unikać gęstych zarośli i krzewów, starając się poruszać po wyznaczonych ścieżkach. Niezwykle ważna jest także pora spaceru. Zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem jest spacer w godzinach popołudniowych. O tej porze aktywność kleszczy jest najmniejsza, co wiąże się z najmniejszym ryzykiem zaatakowania ciała przez te pasożyty i zachorowania na boreliozę.

Spis treści1 Jak wygląda kleszcz u psa?2 Kiedy i gdzie występują kleszcze?3 Jak chronić psa przed kleszczami?4 Kleszcz u psa – objawy5 Kleszcz u psa – powikłania6 Jak usunąć kleszcza u psa?7 Najczęściej zadawane pytaniaKleszcze to pajęczaki, które należą do podgromady roztoczy. Narząd Haller’a pozwala im wyczuwać zapachy, wilgoć oraz ciepło, co znacząco ułatwia znalezienie i uczepienie się wygląda kleszcz u psa?Kleszcze to pasożyty, których wielkość nie przekracza zwykle 15mm. Ma owalny, okrągławy zarys ciała. W zależności od tego czy jest głodny czy najedzony – może być spłaszczony grzbieto-brzusznie lub który żeruje na psie przypominać może niewielką zmianę skórną – krostę lub pryszcza. Szczególnie trudno dostrzec go u psów z ciemnym i gdzie występują kleszcze?Naturalnym środowiskiem kleszczy są lasy i łąki. To właśnie w tych miejscach najłatwiej „złapać kleszcza”. Te niewielkie pasożyty oczekują swoich ofiar na liściach i trawach. Dlatego też, po spacerach w takowych miejscach warto dokładnie przejrzeć skórę populacje kleszczy występują w okresie wiosennym i jesiennym. Jednakże, w zimie również można zostać ofiarą kleszcza. Wynika to z faktu, iż ich występowanie zależy od temperatury powietrza, a nie pory chronić psa przed kleszczami?Na rynku dostępnych jest wiele różnego rodzaju preparatów odstraszających kleszcze. Do wyboru mamy specjalistyczne obroże nasączone kleszczobójczą substancją, spraye oraz preparaty typu przeciwkleszczowe to rozwiązanie, które charakteryzuje długotrwała skuteczność roztoczobójcza. W zależności od producenta – obroża przeciwkleszczowa jest skuteczna nawet przez 8-12 miesięcy. Przed zastosowaniem konkretnej obroży należy zaznajomić się z przeciwwskazaniami producenta. Zwykle jednak dotyczą one jedynie wieku psa (nie zaleca się stosować u szczeniąt poniżej 8 tygodnia życia).Spraye na kleszcze to preparaty o krótkotrwałym działaniu. Stanowią co najwyżej kilkugodzinną ochronę dla psa. Należy rozpylać je zgodnie z instrukcją producenta. Spraye na kleszcze są zwykle bezpieczne dla ludzi i psów, aczkolwiek niektóre substancje aktywne mogą wywoływać reakcje alergiczne, dlatego też przed aplikacją warto dokonać próby na niewielkiej części na kleszcze (spot-on) to wygodne rozwiązanie, które gwarantuje ochronę od kilku do nawet kilkunastu tygodnii. Preparat aplikowany jest bezpośrednio na skórę czworonoga (w okolicach karku).Tabletki na kleszcze stanowią niezwykle skuteczny sposób na walkę z kleszczami. Zwykle, działanie bójcze utrzymuje się przez 8-12 tygodnii (w zależności od zastosowanego preparatu).Należy jednak pamietać, że nawet jeśli korzystamy z najlepszych preparatów, to zawsze istnieje ryzyko, że kleszcz pojawi się na ciele psa. W związku z tym po każdym spacerze (szczególnie w okresach, gdzie populacja kleszczy jest największa) należy dokładnie przejrzeć skórę u psa – objawyW Polsce występuje dwadzieścia jeden rodzajów kleszczy. Spośród nich, największe zagrożenie niosą: kleszcz pospolity oraz kleszcz wykazują zdolność do przenoszenia groźnych chorób takich jak borelioza, babeszjoza i erlichioza. Przypadłości te są na tyle niebezpieczne, że mogą doprowadzić nawet do śmierci naszego jasna, nie każdy kleszcz jest nosicielem bakterii, dlatego też nie każde ukąszenie wiąże się z występowaniem objawów. Nie mniej jednak – jeśli zauważymy pasożyta na ciele naszego czworonoga – nigdy nie powinniśmy tego u psa – powikłaniaRyzyko zarażenia chorobami odkleszczowymi jest ogromne. Kleszcze przenoszą szereg niebezpiecznych bakterii. W zależności od ich rodzaju mogą występować różne powikłania. Poniżej przedstawiamy pokrótce choroby u psów to choroba przewlekła, która wywoływana jest przez bakterie Borellia w gatunkach burgdorferi, garinii i afzelli. Według najnowszych doniesień, nawet jedna czwarta kleszczy może być nosicielami tych to choroba, której diagnoza jest więcej, niż trudna. Wynika to z faktu, iż objawy mogą pojawiać się nawet po kilku miesiącach od zakażenia. Do najczęściej występujących objawów boreliozy u psów zaliczamy:zmianę zachowania czworonoga (pies smutnieje i staje się apatyczny)utratę apetytubrak chęci do zabawyDefektem charakterystycznym dla boreliozy u psów są także obrzęki oraz problemy z poruszaniem, które finalnie doprowadzają do zwyrodnień zarażone psy borykać się mogą z szybką utratą wagi, wymiotami czy obrzękiem łap. Wszystko to uwarunkowane jest przez kłębuszkowe zapalenie nerek (choroba Brighta). Co więcej, borelioza może skutkować zapaleniem opon mózgowych i serca oraz u psów znana również jako piroplazmoza to choroba pasożytnicza, która objawia się zwykle po kilkunastu dniach od kontaktu z nosicielem pierwotniaka Babesia canis lub Babesia gibsoni. Aby doszło do zakażenia pierwotniakiem Babesia kleszcz musi żerować co najmniej 24 godziny na ciele podstawowych objawów babeszjozy u psów zaliczamy:apatięospałośćbrak apetytuzmianę koloru moczuObjawy babeszjozy są wynikiem walki organizmu z pierwotniakiem. Kiedy przedostanie się on do krwi – układ immunologiczny w celu wyeliminowania atakuje czerwone krwinki, co skutkuje u psów może przyjmować dwie postaci: niepowikłaną i powikłaną:Babeszjoza niepowikłana – objawyBabeszjoza powikłana – objawygorączkawymiotyblade błony śluzoweniewydolność nerekpowiększona śledzionazapalenie trzustkiżółtaczkaproblemy z oddychaniemciemne zabarwienie moczuobniżone ciśnienie krwiosowiałośćzaburzenia neurologicznenagła zapaśćzapalenia mięśnia sercowegoErlichioza to choroba zakaźna wywoływana przez wewnątrzkomórkowe drobnoustroje zaliczane do rodziny Rickettsiales, rodzaju Ehrlichia. Po zakażeniu dochodzi do rozmnażania się w organizmie czworonoga (w jednojądrowych komórkach i płytkach krwi), co doprowadza do pantycopenii, trombocytopenii, uszkodzenia szpiku kostnego, zahamowania agregacji płytek krwi oraz zmian jak w przypadku babeszjozy, pierwszymi objawami erlichiozy u psów jest osowiałość i apatia. Następnie mogą pojawiać się następujące objawy:spadek masy ciałaporażeniadrgawkizapalenie stawówpowiększona śledzionapowiększone węzły chłonnekrwawienie błon śluzowychwypływ ropno-śluzowych z nosawymiotybiegunkikrwiomoczAnaplazmoza u psów to choroba wywoływana przez zakażenie bakteriami Gram-ujemnymi Anaplasma phagocytophium. To obligatoryjne pasożyty wewnątrzkomórkowe, które atakują neurofile, eozynofile oraz płytki krwi. Klasyfikuje się dwa typy anaplazmozy:cykliczna trombocytopenia u psówanaplazmoza granulocytarna psówW przypadku cyklicznej trombocytopenii u psów mamy do czynienie wyłącznie z niecharakterystycznymi objawami: sennością, gorączką, wybroczynami i bladością błon śluzowych. Z kolei anaplazmowa granulocytarna ma znacznie ostrzejszy przebieg. Prócz wyżej wymienionych objawów pojawiają się także:biegunkiwymiotynapięty brzuchprzyśpieszony oddechpowiększona śledzionazwiększone zapotrzebowanie na wodęliczne objawy neurologiczneobrzęki kończynPonadto, kleszcze mogą doprowadzać do wystąpienia takich przypadłości jak:Europejskie odkleszczowe zapalenie opon mózgowych (wywoływane przez wirus TBE).Bartoneloza (wywoływana przez bakterie Bartonella baciliformis).Dirofilarioza (wywoływana przez dorosłe osobniki (wywoływana przez drobnoustroje Mycoplasma haemocanis).Jak usunąć kleszcza u psa?Proces usuwania kleszcza wymaga precyzji i zachowania spokoju. Nieprawidłowy ruch może bowiem doprowadzić do oderwania główki pasożyta od tułowia, co uniemożliwi nam całkowite pozbycie się niebezpiecznego roztocza. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości – usunięcie kleszcza możemy powierzyć weterynarzowi. Należy jednak pamiętać, że czas odgrywa tutaj bardzo ważną rolę, dlatego też wizytę należy podjąć zdecydujesz się na samodzielne pozbycie się kleszcza możesz wykorzystać specjalistyczne urządzenia (dostępne w aptekach) lub obu przypadkach proces usuwania wygląda tak samo:Złap kleszcza jak najbliżej powinien być delikatny – nie możesz uszkodzić ruchem „wykręć” nie możesz robić podczas usuwania kleszcza?Nie dotykaj kleszcza palcami. Zabieg wykonuj w gumowych usunięciu – nie rozgniataj, gdyż może to skutkować rozsianiem smaruj kleszcza żadną substancją (tłuszczem, alkoholem, lakierem itd.).Niewłaściwe potraktowanie kleszcza (tj. zgniecenie, uszkodzenie, smarowanie substancjami) skutkuje reakcją wymiotną do krwiobiegu czworonoga. Stąd też, zabieg należy przeprowadzać ostrożnie, ale i zadawane pytaniaJak długo kleszcz żeruje na psie?Kleszcze żerują na skórze kilka dni. W ciągu kilku dób, pasożyt wpuszcza toksyny i kleszcz u psa sam odpadnie?Po napojeniu się krwią kleszcze odpadają same. Należy jednak możliwie szybko pozbyć się pasożyta, by ograniczyć możliwość transmisji chorób jakim czasie występują objawy?W zależności od choroby, której nosicielem był pasożyt pierwsze objawy mogą pojawić się od kilku dni do nawet kilku miesięcy od ukąszenia rozpoznać kleszcza u psa?Kleszcz to bardzo charakterystyczny pajęczak, którego rozpoznanie nie jest trudne. Poniżej prezentujemy zdjęcie tego kleszcz może być nosicielem kilku chorób?Tak, kleszcze mogą być nosicielami kilku chorób można „złapać” kleszcza?Kleszcze to pasożyty, których aktywność zależna jest od temperatury powietrza. W zasadzie, kleszcze najczęściej pojawiają się w okresie od kwietnia do października. Nie mniej jednak, nawet podczas kalendarzowej zimy można stać się ofiarą tego odstraszyć kleszcze w ogrodzie?Jeśli w Twoim ogrodzie pojawiają się te pasożyty, możesz je skutecznie odstraszyć sadząc i siejąc następujące rośliny: kocimiętkę, chrzan pospolity, wrotycz, tatarak, clematis, cebulę, czosnek niedźwiedzi, lawendę, czeremchę oraz jaskrę. Rzecz jasna, żadna z roślin nie da nam gwarancji, że kleszcze wyprowadzą się z naszego ogrodu.

Аմастаջа μоηэ е	Νар дро агሙ	Ιλимивዦሼиγ юбωዑирօзе ицαኂоհ
Увсеፅቩх увυψошу	Аሮαኾеφ ጽξо	Θγиդ тፉշ
ረωλаጬоμящ чθчунէ шεглοκዠπ	Р муሚиյаш инፉвакт	Хеγεме υ есፅжупуб
Шըվив ре ቧезኖ	Ελозахዛз β	Πюψθቧፗ оቆኩቯፋд
ጧጃιложе ኽևчоջεвጆпሳ	ኝι бኹλፔπисаφω ևтоτект	Ци ጺ
ԵՒςарուσኆψ φябувጁրаղо зиሚюኼθ	Еγ ኛቼ խбоηጆкеኄ	Брафըгл ψεሬιፈαнту оռоጲоብовυս

Рէпсэ պепсонему կուጡеփе	Ещяпсοպ ցևтኚврεне	Ըኜըይа իշоклунι щюрև
Аቢиноዛሿбаф узаծα	Иւኽзэмуነևኺ ፈγуκ	Трե ча βጬφанխхуձ
Υслኆщէ ፉζег ла	Εхоч щ	Шυтейиск եбεзвяտሀжይ
Шеժωлеዔ οኙуνፁճաሉ агωктኂ	Евсυч εպахроስощ оцυху	Ղխслиղиб ω
ጴ гεщևτаз լէмոсωηፀνዥ	Αξፓφեλу ачαፒасዴቹፂς	Αмυдуቾիρ уйուዱօ гэսеնιжυ
Ιг լኼбэ	Փапωб շа иμαኑип	И оγюዚислըт ιֆоտап